Szacunek dla Kobiety jako Żony, Matki i Bogini oraz Harmonia z Naturą 

Duchowość Słowian, szczególnie w odniesieniu do pozycji i roli kobiety jako matki, żony, opiekunki i symbolu boskości, jest fascynującym obszarem kultury i tradycji, który pozostaje inspiracją aż do dnia dzisiejszego. W wielu przekazach historycznych, kronikach oraz zapiskach etnograficznych możemy dostrzec, że duchowość Słowian, wbrew obiegowym stereotypom, odznaczała się wysokim szacunkiem dla życia, natury oraz ludzi, a w szczególności dla kobiet. Owa duchowość łączyła kult matki, żony i bogini z głębokim, niematerialnym podejściem do świata. Kobieta pełniła centralną rolę w społeczeństwie słowiańskim, symbolizując płodność, opiekę i mądrość, a także stanowiła filar domu i rodziny. 

Duchowość Słowian a rola kobiety 

W źródłach historycznych, takich jak kroniki Thietmara, Helmolda czy wspomnienia Ibrahima ibn Jakuba, odnaleźć można wzmianki, które świadczą o szczególnym szacunku, jakim darzono kobiety w społecznościach słowiańskich. Na przykład Ibrahim ibn Jakub w X wieku, podróżnik i kronikarz, opisywał Słowian jako społeczność, w której "kobiety mają godne miejsce", a mężczyźni darzą je głębokim poważaniem. Kobieta była uznawana za istotę świętą, której przypisywano wyjątkowe zdolności magiczne i duchowe – była strażniczką życia, opiekunką domowego ogniska i medium łączącym świat ludzi z naturą oraz przodkami. 

Rolę kobiety podkreślał także kult bóstw żeńskich, takich jak Mokosz – bogini ziemi, płodności i ochrony domostwa. Mokosz była opiekunką kobiet, a jej kult symbolizował matkę karmiącą, która daje życie i urodzaj. W domostwach często przechowywano figurki bóstw żeńskich lub przeznaczano specjalne miejsca na ich cześć, gdzie składano ofiary w postaci polnych kwiatów, ziół czy owoców. Takie ofiary były gestem miłości i wdzięczności za opiekę bogini nad domem, co jednocześnie pokazuje, jak głęboko zakorzeniony był kult kobiecości w tradycjach słowiańskich. 

Słowianie – miłujący naturę, nie barbarzyńcy 

Stereotyp Słowian jako barbarzyńców składających krwawe ofiary jest w dużej mierze wynikiem późniejszych przekłamań i niezrozumienia ich duchowości przez kronikarzy chrześcijańskich. W rzeczywistości Słowianie odznaczali się głębokim szacunkiem do życia, zarówno ludzkiego, jak i zwierzęcego. Kult przodków oraz duchów natury, które zamieszkiwały lasy, rzeki i góry, stanowił centralny element słowiańskiej duchowości. Słowianie wierzyli, że w każdym przejawie natury tkwi życie i duch, dlatego ich ofiary ograniczały się do plonów, ziół, kwiatów czy chleba. Takie ofiary były aktem wdzięczności i dbałości o przyrodę, a nie krwawym aktem składanym w ofierze bogom. 

W kronikach Helmolda, niemieckiego kronikarza z XII wieku, pojawia się opis Słowian jako "czcicieli natury", którzy swoje ofiary składają w formie "darów ziemi". Helmold, choć chrześcijański mnich, zwracał uwagę na wyjątkową więź Słowian z naturą i podkreślał, że nie mieli oni potrzeby składania ofiar z krwi, gdyż wierzyli, że dary natury są wystarczające, aby oddać hołd duchom przodków i bóstwom opiekuńczym. Przekaz ten jest zgodny z opisami wielu innych kronikarzy, którzy zauważali, że Słowianie w swych rytuałach dążyli do harmonii z przyrodą. 

Duchowość przetrwała do dziś 

Pomimo chrystianizacji, która mocno wpłynęła na kulturę Słowian, ich duchowość przetrwała w formie elementów folkloru, obrzędów ludowych oraz tradycji. Do dziś w niektórych regionach Polski i Europy Wschodniej obchodzone są święta, takie jak Noc Kupały czy Dożynki, które wywodzą się z tradycji słowiańskich i są swoistym hołdem dla natury oraz symboliki kobiecości. W czasie Nocy Kupały kobiety i dziewczęta nadal plotą wianki i składają je na wodach rzek, co jest pozostałością dawnych rytuałów ku czci bogini Mokoszy. 

Obecnie wspólnotach kultywujących tradycje słowiańskie szczególną uwagę zwraca się na duchowość kobiet oraz na życie w zgodzie z naturą. Podobnie jak dawniej, kobiety są uważane za centralne postaci w rodzinie i życiu duchowym. W wielu współczesnych grupach kultywujących tradycje słowiańskie szacunek dla natury i przodków oraz pielęgnowanie relacji rodzinnych i społecznych jest niezwykle ważne. W Polsce, Czechach, na Litwie i w Rosji widoczny jest wzrost zainteresowania dawnymi wierzeniami i duchowością Słowian, co znajduje wyraz w obchodach rytuałów czy w literaturze popularnej. 

Podsumowanie 

Duchowość Słowian, szczególnie pod kątem szacunku dla kobiet jako żon, matek i boskich opiekunek, była integralną częścią ich światopoglądu. Kobieta stanowiła centrum życia duchowego i rodzinnego, a kult bogini Mokoszy i innych żeńskich bóstw podkreślał znaczenie płodności i opieki. Co więcej, Słowianie nigdy nie praktykowali krwawych ofiar, wybierając składanie darów naturze, co świadczyło o ich głębokiej harmonii z otaczającym światem. Duchowość ta przetrwała przez wieki i do dziś stanowi inspirację w naszych obrzędach i rytuałach. 

Dzięki przekazom historycznym i kronikom możemy zrozumieć, że my Słowianie jesteśmy narodem miłującym życie w wolności i pokoju, a nasza duchowość stanowił wyjątkowy przykład kultury respektującej przyrodę i prawa człowieka do życia w wolności. 

Źródło: Materiały wewnętrzne URS