Góra Żar – Mistyczne Centrum Słowiańskiego Kultu Ognia i Bogini Żar 

Bogini Żar i kult ognia 

Bogini Żar była uważana za patronkę ogniska domowego i symbol przemiany, a jej moc miała zdolność oczyszczania, ochrony i wzmacniania. W słowiańskich wierzeniach ogień miał ogromne znaczenie – pełnił funkcję łącznika pomiędzy światem ludzi a sferą duchów i bogów. Płomienie na szczycie Góry Żar miały symbolizować nieustanną obecność tej żeńskiej boskiej istoty, a rytuały odprawiane w jej imieniu przyciągały ludzi z całej okolicy, którzy przynosili dary i prosili o przychylność w nadchodzących sezonach upraw czy o pomyślność dla rodzin. Nocne rytuały ku czci bogini Żar były prawdopodobnie uświetniane ogniskami, które miały odpędzać złe duchy, a zarazem sprowadzać energię niezbędną do życia. 

Obrzędy i miejsce kultu 

Góra Żar była jednym z centralnych punktów kultowych dla słowiańskich wspólnot zamieszkujących region Beskidu Małego. Wierzono, że to miejsce jest szczególnie blisko duchów przodków i bóstw opiekuńczych, które strzegły całej społeczności. Istniały przypuszczenia, że na górze regularnie odbywały się obrzędy związane z cyklem natury – najczęściej w czasie przesileń oraz równonocy, kiedy to energia ziemi miała być szczególnie silna. Wspólne ceremonie wzmacniały więzi między członkami społeczności oraz między ludźmi a naturą, której oddawano cześć poprzez dary i pieśni. 

Uroczyste obchody przesilenia letniego, zwane także Nocą Kupały, były dla Słowian szczególnie ważne. Podczas tego święta zapalano ogniska na szczycie Góry Żar, a społeczność brała udział w tańcach, zabawach i oczyszczających cremoniach związanych z wodą i ogniem. Przez cały rok na górze palono też „święty ogień”, który miał chronić lokalną ludność przed nieszczęściem i odstraszać złe moce. Woda oraz ogień były traktowane jako elementy równoważące się, stąd obok płonących ognisk przynoszono także wodę ze świętych źródeł, aby dodać mocy rytuałom i prosić o zdrowie. 

Symbolika miejsca 

Miejsce, w którym znajduje się Góra Żar, miało dla Słowian mistyczne znaczenie. Wierzono, że jest to punkt, w którym przecinają się energie ziemi, co potęgowało moc rytuałów i sprawiało, że wszelkie modlitwy oraz dary zyskiwały dodatkową siłę. Samo wejście na górę traktowano jako element duchowego przygotowania – droga na szczyt była dla uczestników rytuałów formą przejścia ze świata ludzi do sfery boskiej. 

U podnóża Góry Żar często odprawiano obrzędy oczyszczenia przed wejściem na górę, co miało symbolizować przygotowanie duchowe do kontaktu z bóstwem. Wierzono, że tylko osoby czyste duchowo mogą wejść na miejsce święte i zyskać przychylność bogini. Każdy członek wspólnoty miał też swoje obowiązki związane z miejscem kultu: przynoszenie darów, dbanie o „święty ogień” oraz uczestnictwo w najważniejszych obrzędach. 

Podsumowanie 

Góra Żar, ze swoim mistycznym znaczeniem i boginią Żar jako patronką i opiekunką ogniska domowego, była dla dawnych Słowian miejscem szczególnym, stanowiącym łącznik między światem ludzkim a sferą duchów i bogów. Słowiańska duchowość, oparta na harmonii z naturą, czciła to miejsce jako centrum mocy, gdzie ogień i woda tworzyły równowagę, a cykliczne rytuały przypominały o pięknej relacji z przodkami,  ziemią i żywiołami. 

Źródło: Materiały wewnętrzne URS